علت حرام بودن شرابخواری در قرآن

همانطور که میدانید شراب یک نوشیدنی الکلی می باشد و از اب انگور تخمیر تهیه شده است . نوشیدنی چنین مایعاتی باعث میشود فرد مست کند و حتی باعث نابودی عقل میشود . به همین دلیل شراب در قرآن کریم بعلت مست بودن و زوال عقلی مصرف کننده نجس و حرام ذکر شده است . حکم خوردن شراب را در پرشن وی ببینید.

حکم خوردن شراب

هر مسلمانی می داند که احادیث و آیات اسلامی خوردن شراب را حرام می دانند و شرابخواری را جزوبدترین اعمال دانسته اند.قرآن کریم به مانند تمام بخش های تربیت اخلاقی و..انسان، برخوردی منطقی با شرابخواری دارد و دلیل حرام بودن شرابخواری در اسلام را کاملا عاقلانه بیان می کند.

مسئله تحریم شراب و برخورد چهار مرحله ای با آن؛ یعنی روش تربیتی قرآن در این زمینه و تغییر وتحول عجیبی که در جامعه ایجاد کرد، می تواند یکی از تأثیرات اعجاز آمیز قرآن باشد.خداوند در مقابل گناهانی همچونقمار و شرابخواری ابتدا سخت و تند برخورد نمی کند؛ بلکه با انصاف می فرماید که این ها منافع مادیو زود گذر و شخصی مثل حالت فراموشی غم های زندگی در مستی و مالیات شراب برای دولت ها دارد.اماضررهای روحی و بهداشتی و اجتماعی آن زیادتر است.

ممنوعیت شرابخواری، چرا و چگونه؟خمر به معنای پوشش است و هر چیزی که چیز دیگر را بپوشاند و مخفی کند، «خمار» می گویند.اما دراصطلاح شریعت، به هر چیزی که مست کننده باشد، خمر می گویند؛ خواه از انگور گرفته شده باشد یا ازکشمش و خرما.

به این نوع مایعات از این جهت خمر می گویند که این مایعات به جهت مستی ای که ایجاد میکنند، بر روی عقل پرده ای می افکنند و نمی گذارند بد را از خوب و زشت را از زیباتشخیص داد.(مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲، ص ۷۳)

آیات حرمت خمر

برخورد قرآن با شرابخواری

خداوند در چهار مرحله با مسئله شرابخواریبرخورد کرده است:۱.«وَمِن ثَمَرَاتِ النَّخِیلِ وَالأَعْنَابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَکَرًا وَرِزْقًا حَسَنًا «؛ «و از میوه درختان خرما و انگور بادهمستی بخش و خوراکی نیکو برای خود می گیرید».(نحل: ۶۷)خداوند در این مرحله بر استفاده های سالم و حلالاز میوه انگور و خرما تأکید می کند و راه استفاده صحیح آن را نشان می دهد.

این اولین مرحله در تربیت صحیح افراد و راه جلوگیری از عادات زشت است.دو گناه بزرگ، ضررهای بسیار جبران ناپذیریبر جسم و جان و انسان دارد؛ چرا که مانع کمالات و نیکی هاست.از همین رو بسیاری از مسلمانان اینعادت زشت را ترک کردنددر مرحله دوم می فرماید:

۲.«یَسْأَلُونَکَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَیْسِرِ قُلْ فِیهِمَا إِثْمٌ کَبِیرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَآ أَکْبَرُ»؛ «درباره شراب وقمار از تو می‏ پرسند بگو در آن دو گناهی بزرگ و سود هایی برای مردم است و[لی] گناهشان ازسودشان بزرگ تر است».(بقره: ۲۱۹)در این مرحله، خداوند هنگامی که می خواهد شراب را حرام کند، با نرمی و لطافتبرخورد می کند و به طور تلویحی متذکر می شود که شرابخواری گناه است.

خداوند در مقابل گناهانی همچون قمار و شرابخواری ابتدا سخت و تند برخورد نمی کند؛ بلکه با انصاف می فرمایدکه این ها منافع مادی و زودگذر و شخصی مثل حالت فراموشی غم های زندگی در مستی و مالیات شراببرای دولت ها دارد.اما ضررهای روحی و بهداشتی و اجتماعی آن زیادتر است.(تفسیر نمونه، ج۲، ص ۷۴)بنابراین این دو گناهبزرگ، ضررهای بسیار جبران ناپذیری بر جسم و جان و انسان دارد؛ چرا که مانع کمالات و نیکی هاست.از همینرو بسیاری از مسلمانان این عادت زشت را ترک کردند.

خداوند در مرحله سوم می فرماید:

۳.«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَقْرَبُواْ الصَّلاَهَ وَأَنتُمْ سُکَارَی حَتَّیَ تَعْلَمُواْ مَا تَقُولُونَ وَلاَ جُنُبًا إِلاَّ عَابِرِی سَبِیلٍ حَتَّیَ تَغْتَسِلُواْ»؛«ای کسانی که ایمان آورده اید در حال مستی به نماز نزدیک نشوید تا زمانی که بدانید چه می ‏گوییدو [نیز] در حال جنابت [وارد نماز نشوید] مگر اینکه راهگذر باشید».(نساء: ۴۳) حکم خوردن شراب از نظر برخی مفسران مراد از اینآیه این است که مسلمانان با حالت مستی که بعد از خوردن شراب حاصل می شود، وارد نماز نشوند.این امردو فایده دارد:

الف) مناجات با خدا مستلزم فهم و درک مطالب است و اگر کسی با حالت مستی درمقابل حضرت حق قرار گیرد، علاوه بر آنکه نوعی بی ادبی است، از نماز نیز بهره ای نمی برد.

شرب خمر

ب) با توجه به نزدیک بودن اوقات پنج گانه نماز واجب ـ به ویژه در صدر اسلام ـ حکم خوردن شراب عملاً کسی نمی توانست به شرابخواری روی آورد و این مطلب نوعی مبارزه با شرابخواری در جامعه بود.در حقیقت ممنوعیت موقت شرابخواری در زمان های خاص بود که مردم را آماده می کرد تا شراب را به صورت کلی بر آنان حرامکند.(تفسیر نمونه، ج۳، ص ۳۹۵ _ ۳۹۶)برخی دیگر از مفسران معتقدند که مراد از مستی (سکر) در آیه فوق، مستی خواب است و این مطلب در روایات متعددی نیز وارد شده است.(عروسی الحویزی، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص ۳۴۸؛ قرطبی، تفسیرقرطبی، ج۳، ص ۱۷۷۱)اما برخی دیگر از مفسران بر این نظر اشکال وارد کرده اند و معتقدند از جمله «تابدانید چه می گویید»، چنین استفاده می شود که نماز خواندن در هر حالی که انسان از هوشیاری کامل برخوردارنباشد، ممنوع است؛ خواه حالت مستی باشد یا باقی مانده حالت خواب.(تفسیر نمونه، ج۳، ص ۳۵۶)

برخی دیگر از مفسران نیز مقصود از «صلوه» در آیه را مکان نماز یعنی مساجد دانسته اند و تعبیر «إلا عابری سبیل» را قرینهاین معنا گرفته اند و معنای آیه را چنین دانسته اند: در حال سکر به مساجد نزدیک نشوید».(مجمع البیان، ج۲،ص ۵۰)

خداوند در مرحله چهارم می فرماید:

۴- « یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَیْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ،إِنَّمَا یُرِیدُ الشَّیْطَانُ أَن یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَدَاوَهَ وَالْبَغْضَاء فِی الْخَمْرِ وَالْمَیْسِرِ وَیَصُدَّکُمْ عَن ذِکْرِ اللّهِ وَعَنِ الصَّلاَهِ فَهَلْ أَنتُم مُّنتَهُونَ»؛«ای کسانی که ایمان آورده اید! شراب و قمار و بت ها و تیرهای قرعه پلیدند [و] از عمل شیطانند،پس از آن ها دوری گزینید، باشد که رستگار شوید؛ همانا شیطان می ‏خواهد با شراب و قمار میان شمادشمنی و کینه ایجاد کند و شما را از یاد خدا و از نماز باز دارد، پس آیا شما دست بر می ‏دارید».(مائده: ۹۰ ـ ۹۱)

خداوند در این آیات شریفه حکم حرمت شراب به طور قطعی بیان کرده است.ولیاین عمل پس از سه مرحله قبل بود که ذهنیت مسلمانان برای این حکم آمده شده بود؛ به طوری کهپس از نزول این آیات، عمر بن خطاب گفت: دیگر نخواهیم نوشید.(تفسیر نمونه، ج۵، ص ۶۸) با نزول این آیات،هر که جامی در دست داشت، شکست و کوزه های شراب در کوچه ها ریخته شد و جامعه مسلمانان یک پارچه به فرامین شریعت گردن نهاد. حکم خوردن شراب این، تأثیر شگفت انگیز روش تربیتی قرآن کریم بود که به صورت تدریجی و چندمرحله ای اجرا شد.در این آیات حکم تحریم شراب به صورت خشک بیان نشده است؛ بلکه ضررهای شرابخواری و قماربیان شده است که عبارتند از: رجس (پلید) است، عمل شیطان است و او می خواهد با این عمل بینشما دشمنی ایجاد کند، می خواهد با این عمل مانع شود که شما به یاد خدا باشید و به نمازبپردازید.

آثار شرابخواری در روایات

در حدیثی از امام باقر (علیه السلام) درباره زیان های فردی شرابخواری آمده است:« دائم الخمر مانند بت پرست است.شراب برایش رعشه بدن می آورد، مردانگی و انصاف و مروتش را نابود میکند.شراب است که شرابخوار را وادار بر جسارت بر نزدیکان و اقوام و خویشان و خونریزی و زنا می کند؛حتی در هنگام مستی نمی تواند از زنای با محارم ایمن باشد.او پس از مستی این کار را بی توجهانجام می دهد و شراب وادار کننده به هر نوع شر و اعمال و حکم خوردن شراب ضد انسانی است».(مجلسی، بحارالانوار، ج۶۵، ص ۱۶۴)رسول خدا (صلی الله و علیه وآله) نیز فرموده است: « خمر ریشه زشتی ها و جنایات و امور پلیداست».(میرزا حسین نوری، مستدرک الوسایل، ج۱، ص ۱۳۹)

آثار زیانبار شراب از نظر پزشکی

الکل با سرعت شگفت انگیزی از طریق بافت های مخاطی دهانو معده و ریه جذب شده، وارد خون می شود.پس از ورود الکل به معده با توجه به نسبت آبموجود در آن، به تمام بافت های بدن توزیع می شود.اگر زن باردار مشروب الکلی مصرف کند، مقداری از الکلمصرف شده، به بدن جنینی که در شکم دارد، می رسد و مستقیماً بر روی مغز وی اثر می گذارد؛زیرا تأثیر مستقیم الکل بر روی مغز است.دائم الخمر مانند بت پرست است.شراب برایش رعشه بدن می آورد، مردانگی وانصاف و مروتش را نابود می کند.شراب است که شرابخوار را وادار بر جسارت بر نزدیکان و اقوام و خویشانو خونریزی و زنا می کند؛ حتی در هنگام مستی نمی تواند از زنای با محارم ایمن باشد.او پس ازمستی این کار را بی توجه انجام می دهد و شراب وادار کننده به هر نوع شر و اعمال ضد انسانی است.

۵ تا ۱۰ درصد الکل مصرف شده بدون هیچ گونه تبدیلی به وسیله کلیه ها و ریه ها دفع میشود، اما بقیه در معرض اکسیده شدن در کبد قرار گرفته و به گاز دی اکسید کربن و آب وانرژی تبدیل می شود.میزان واحد کالری به دست آمده از یک گرم الکل در این عمل به ۷ کالری میرسد و همین مسئله موجب بروز بی میلی شدیدی به غذا در انسان می شود که نتیجه آن، دچار شدنشخص به کمبود مواد غذایی در بدن است.

تبیان