تعریف افسردگی کودکان

افسردگی سن و سال و جنسیت نمی شناسد کودکان هم افسرده می شوند افسردگی در کودکان می تواند باعث کاهش تمرکز و یادگیری شوند. ما در این مطلب از پرشین وی قصد داریم به بررسی نقش والدین در تشخیص افسردگی کودکان و نوجوانان بپردازیم. تا انتهای مطلب همراه ما باشید.

افسردگی کودکان

افسردگی در کودک و بزرگسال معنای مشابهی ندارد و نشانه های هر کدام متفاوت است.
به طور کلی، افسردگی عبارت است از احساس درماندگی و به بن بست رسیدن؛ گاهی این اختلال علائم جسمانی دارد
و گاهی علائم روانی؛ در بسیاری از موارد نیز علائم جسمانی و روانی همزمان دیده می شود.
پژوهش ها نشان داده است که افسردگی می تواند از آغاز زندگی یعنی دوران نوزادی هم پدید آید.

برای مثال ، زمانی که نوزاد به مرحله ای از رشد می رسد که مادر خود را می شناسد (
شش تا هشت ماهگی ) جدا شدن از مادر موجب بروز حالات افسردگی در طفل می شود.
نشـــانه هـــا کودک افسرده فاقد انرژی لازم است و احساس خستگی می کند .
از لحاظ ظاهر نیز رنگی پریده دارد.
تمرکز حواس او پایین می آید؛ چنانچه قادر به توجه کردن و تمرکز داشتن نیست و خود را فردی بی
ارزش و بی کفایت احساس می کند.
افکار مربوط به مرگ هم در او بروز می کند.

افسردگی کودکان

دلایل افسردگی

فکر خودکشی ( البته بدون طرح و نقشه معین ) نیز در بعضی کودکان افسرده دیده می شود.
کودکان افسرده به لحاظ پایین بودن سطح توجه تمرکز، اغلب قادر به درس خواندن نیستند.
یادگیری آنها کُند می شود و علاقه ای به درس و مدرسه نشان نمی دهند.
افت تحصیلی برای آنها پیش می آید و حتی برخی از آنان ، پس از چند روز تعطیلی و به
مدرسه رفتن ، ابراز بی علاقگی می کنند.
به تدریج این فقدان تمایل ، به ترس از مدرسه تبدیل می شود.
در این شرایط والدین معمولاً علت را در مدرسه جست و جو می کنند؛ در حالی که اغلب ، علت
این نوع ترس افسردگی کودک است و از آن جا که کودکان افسرده بسیار به مادر وابسته می شوند نگران
از دست دادن مادر یا بیمار شدن او هستند و به این ترتیب از مدرسه دوری می کنند.

سردرد، دل درد ، سرگیجه و حالت تهوع از دیگر نشانه های جسمانی افسردگی است.
از علائم رفتاری نیز می توان به این موارد اشاره کرد: کودکان افسرده معمولاً دروغ می گویند ، گاهی دزدی
می کنند و بعضاً تمایل به کار خلاف دارند.

علتـــــــها افسردگی یک بیماری است که علت های آن می تواند ژنتیکی ، روانشناختی ، زیستی یا محیطی باشد ؛
هر یک از عوامل ذکر شده می تواند ، هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان به بروز افسردگی بینجامد.

بررسی افسردگی کودکان

در صورتی که علت ، ژنتیکی باشد بایستی به اختلاف سطح هورمون ها و مواد بیوشیمیایی بدن توجه کرد و
در عوامل روانشناختی به رابطه ی والدین و کودک و همین طور به حالات روحی و روانی پدر و مادر.
افسردگی به معنای فقدان یا از دست دادن است.
کودکان افسرده فرد ، محیط یا چیزی دوست داشتنی را از دست داده اند و یا آن را هرگز به
دست نیاورده اند.

حتی بعضی از روانکاوان افسردگی را معادل عزاداری دانسته اند و عنوان کرده اند که کودک افسرده برای از دست
دادن شخص یا چیزی عزیز و دوست داشتنی ، گویی عزاداری می کند.
شاید در پاره ای موارد به نظر برسد که کودک چیزی را از دست نداده ، اما مسلماً در بین
چیزهایی که دارد.
فقدان چیزی را احساس می کند؛ برای مثال ، کودک مادر دارد ولی مادر دلخواهش نیست ؛ یا پدر دارد
، اما پدر دلخواه را ندارد.

افسردگی کودکان چه علتی دارد؟

این گونه مضامین هم به عنوان فقدان سمبلیک مطرح هستند و موجب افسردگی می شوند .
گاهی رفتار والدین از نوع آزاردهنده ، تحقیر کننده و مقایسه کننده است که حالات افسردگی را در کودک به
وجود می آورد.
در پاره ای از موارد هم ، مادر خود افسرده است و کودک در اثر مجاورت با او ناخواسته تمامی
حالات وی را دریافت می کند.

به طور کلی چنانچه محیط زندگی کودک ، مطلوب نباشد ( از نظر محبت ، توجه و ….
) و نیازهایش ارضا نشود؛ خطر افسردگی برای او وجود دارد.
پیشگیـــــــری و درمــــــان خانواده و فضای روانی آن در پیشگیری از افسردگی و درمان این اختلال تأثیر بسیار دارد.
البته در صورتی که افسردگی ، حاصل عوامل درونی باشد ، درمان آن قدری متفاوت است و بایستی کودک نزد
روانپزشک متخصص برده شود و سپس روان درمانی صورت گیرد.

درمان افسردگی های محیطی

اما برای درمان افسردگی های محیطی ( که بیشترین نوع افسردگی کودکان را شامل می شود ) ساختن فضایی دوستانه
و صمیمانه ، فضایی که کودک در آن احساس کند همه دوستش دارند و نیازهایش را به موقع و به
جا برآورده می کنند ، از مهمترین عوامل است.
پدر و مادر افرادی هستند که کودک به آنها علاقه بسیار دارد و وجودشان به ویژه در دوران کودکی لازم
است.

به علاوه ، ارتباطات منفی و عاری از عشق و پذیرش ، می توانند افسرده ساز باشند ؛ بنابراین وجود
محیطی سرشار از عشق و محبت و روابطی سالم و صمیمی برای کودکان ضروری است و نبایستی آنان را از
این نعمت محروم کنیم.
همچنین باید بکوشیم روابط بچه ها با دوستان و بستگان به طریقی مثبت و مؤثر پیوسته برقرار باشد.
آرزوها ، خواسته ها و تمایلات منطقی و طبیعی پاسخ داده شوند و سعی کنیم جلوی فقدان آنچه را که
ضروری و لازم است بگیریم.

از دیگر عواملی که به بروز افسردگی کمک می کنند و برای پیشگیری ، باید به آنها توجه کرد.
عبارت اند از: – جدا شدن از خانواده و منابع حمایت کننده عاطفــی – تعویض مدرسه و از دست دادن
دوستــان – مهاجـــــرت – عوض کــــــردن منــــزل – تبعیض بین فرزندان و مقایسه کردن آنها با یکدیگر – به رخ
کشیدن نکات منفی کودک و ابراز نکردن صفات مثبت او – از دست دادن عزیزان ، ( از آن جا
که مرگ در اختیار بشر نیست.

درمان افسردگی کودکان

منظور از توجه در این زمینه آن است که خود و فرزندانمان در این شرایط برخورد مناسبی داشته باشیم) –
شکایت والدین از ناراحتیهای جسمانی که کودکان را نگران از دست دادن آنها می کند – مطرح کردن مسائل و
مشکلات اقتصادی در حضور فرزندان – عنوان کردن حوادث و اتفاقات ناگوار اجتماعی در درمان کودکان افسرده توجه به علت
افسردگی اهمیت فراوان دارد؛ برای مثال چنانچه منبع حمایتی ای را که کودک از دست داده بشناسیم، می توانیم جایگزین
خوبی برای او در نظر بگیریم.
همان طور که قبلاً گفته شد.

افسردگی در اثر فقدان به وجود می آید؛ بنابراین در درمان باید به فکر به دست آوردن چیزهای مطلوب و
دوست داشتنی برای کودک باشیم.
اجازه دهیم کودک افسرده صحبت کند و احساس خود را بیان نماید.
به احساس او احترام بگذاریم و سعی کنیم با تغییر رفتار خودمان تفسیر کودک از وقایع پیرامونش را عوض کنیم.
گاهی نیز لازم است محیط کودک را قدری تغییر دهیم.
کودکان، خود بهترین منابع اطلاع رسانی به بزرگسالان هستند.
یعنی از خود کودک می توانیم اطلاعاتی در مورد این که چرا غمگین است به دست آوریم.

افسردگی کودک

در بسیاری موارد، افسردگی کودک به نوع رابطه او با عزیزانش به خصوص مادر مربوط می شود.
گاهی نیز رفتار خشونت بار پدر و عدم ابراز عشق و محبت توسط او ، به بروز حالات غمزدگی و
افسردگی در کودک می انجامد.
در این صورت، آموزش والدین برای این که چگونه با فرزندشان رفتار کنند می تواند بسیار کمک کننده باشد.
سختگیری های افراطی پدر و مادر هم می تواند تولید افسردگی و بی پناهی کند.
بنابراین روان درمانی حمایتی، آموزش والدین، تغییر محیط و به دست آوردن چیزهای مطلوب، از نکات مهمی است که در
درمان افسردگی کودک بایستی به آنها توجه کرد.

افسردگی کودکان

بیشتر بدانید از نقش والدین در تشخیص افسردگی کودکان و نوجوانان

گاهی ما والدین اصلا به افسردگی در سنین پایین فکر نمی‌کنیم. گاهی هم مطمئن نیستیم که حالت فرزندمان ناشی از افسردگی است.

اگر شک داریم که شاید فرزندمان دچار افسردگی است باید ارتباط خود را با او بیشتر کنیم. باید از او بپرسیم چه احساساتی را تجربه می‌کند یا چه چیزهایی او را آزار می‌دهند.

به طور معمول وقتی چنین پرسش‌هایی به طور مستقیم از فرزندمان پرسیده می‌شود، در برخی موارد شاید بشنویم که شاد نیست یا غمگین است. گاهی شاید پاسخ آن‌ها حاکی از علاقه به آسیب به خود، علاقه به مرگ یا تفکرات خودکشی باشد.

چنین پاسخ‌هایی را باید کاملا جدی بگیریم؛ زیرا احتمال آسیب به خود در افسردگی نوجوانان بسیار زیاد است.

یکی دیگر از راه‌های تشخیص افسردگی فرزندان، مشورت با یک روانپزشک کودک و نوجوان یا روانشناس است. در مراجعه به این افراد متخصص، به طور معمول فرزندمان باید پرسشنامه افسردگی نوجوانان را پاسخ دهد.

برای تشخیص افسردگی کودکان دبستانی می‌توان از آموزگاران مدرسه هم کمک گرفت.

درمان افسردگی کودکان و نوجوانان

درمان‌های موثری برای افسردگی کودکان و نوجوانان وجود دارد. درمان‌ غیردارویی ممکن است شامل یک یا چند مورد زیر باشد:

روان‌درمانی (درمان از راه صحبت کردن و مشاوره)
ملاقات با همه اعضای خانواده
تماس روانشناس با مدرسه و صحبت با معلم فرزندمان، با کسب اجازه از ما به عنوان والدین
دو نوع روان‌درمانی بیشترین تاثیر را در درمان افسردگی کودکان و نوجوانان دارند:

درمان رفتاری شناختی (افزایش آگاهی فرد نسبت به پایه‌های فکری هر رفتار و تلاش برای اصلاح آن)
روان‌درمانی بین‌فردی، که در آن تلاش می‌شود مهارت‌های ارتباطات بین‌فردی و مشارکت جمعی با هدف کاهش استرس به نوجوان، آموزش داده شود.

اکا ایران / عبیدی