دانستنی ها در باره کیسه صفرا

هما ما در طول زندگی نام کیسه صفرا را شنیده ایم و برخی از افراد نیز آن را به دلیل
سنگ نیز جراحی کرده اند ما در این مطلب از پرشین وی قصد داریم به بررسی سنگ
در این ناحیه و این که چه عواملی باعث بروز سنگ کیسه صفرا می شود ربپردازیم. تا انتهای مطلب همراه ما باشید

کیسه صفرا

خانمی ۵۲ ساله بعد از هر وعده غذایی و بخصوص شام، دچار درد ناگهانی در قسمت
بالای شکم می‌شود.

این درد گاهی قسمت راست شانه و پشت قفسه سینه‌اش را نیز تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.
همچنین مدتی است که پس از خوردن غذاهای چرب، دچار سرگیجه و تهوع می‌شود و همین مشکل موجب بی‌اشتهایی و
کاهش وزنش شده است.
تعریق و تب پس از خوردن هر وعده غذایی نیز از دیگر مشکلاتی است که این بیمار با آن مواجه
است.

پزشک از تشخیص بیماری سخن می‌گوید

علائمی که فرد بیمار از آنها صحبت می‌کند نشان‌دهنده ایجاد سنگ در صفراست.
کیسه صفرا در سمت راست بدن و در پشت کبد قرار دارد.
در حقیقت کیسه صفرا محل ذخیره و نگهداری مایع سبزرنگی به نام صفراست که در هضم مواد غذایی نقش بسیار
مهمی دارد.
صفرا در کبد ساخته می‌شود.
پس از خوردن غذا، صفرای اندوخته‌شده در کیسه صفرا وارد روده کوچک می‌شود.

صفرا حاوی کلسترول، کلسیم، نمک‌های صفراوی و لیستین است و چنانچه میزان کلسترول در صفرا افزایش پیدا کند، صفرا
مستعد تشکیل سنگ می‌شود.
به عبارتی دیگر کلسترول اضافی موجود در صفرا به عنوان هسته‌ای برای تشکیل سنگ عمل می‌کند و به تدریج، سنگ
یا سنگ‌هایی در داخل کیسه صفرا ایجاد می‌شود.
علائمی نظیر تهوع و استفراغ و همچنین درد ناحیه بالای شکم و بخصوص دردی که بیمار در زیردنده‌ها و در
قسمت راست بدن احساس می‌کند، از بارزترین نشانه‌های ایجاد سنگ در کیسه صفرا هستند.

کیسه صفرا

سنگ های صفرا

سنگ‌های کیسه صفرا دو نوع هستند.
برخی از سنگ‌ها از نوع کلسترول هستند که به علت افزایش میزان کلسترول در مایع صفرا ایجاد می‌شوند.
زمینه‌های ارثی، چاقی، کاهش شدید وزن به علت رژیم‌های لاغری، افزایش سن، تغییرات هورمونی یا رژیم غذایی پرچرب از جمله
عواملی هستند که می‌توانند منجر به ایجاد زمینه‌ای مناسب برای تشکیل سنگ‌های کلسترولی شوند، اما برخی از سنگ‌هایی که در
کیسه صفرا ایجاد می‌شوند نیز از انواع سنگ‌های رنگدانه‌ای هستند.
همولیز مزمن ناشی از بیماری‌های کم‌خونی مادرزادی مانند تالاسمی، نارسایی کبدی، بیماری‌های روده، کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین B و
عفونت‌های مزمن صفراوی از مهم‌ترین عوامل زمینه‌ساز ایجاد سنگ‌های رنگدانه‌ای در صفرا هستند البته برای تشخیص قطعی بیماری لازم است
سونوگرافی از صفرا انجام شود.

علاوه بر این از سی‌تی‌اسکن نیز می‌توان برای تشخیص سنگ کیسه صفرا کمک گرفت.
گاهی انسداد مجرای صفراوی توسط سنگ ایجاد شده در کیسه صفرا موجب تهوع، استفراغ، تب و لرز و درد شکم
می‌شود.
در چنین شرایطی بیمار باید تحت عمل جراحی قرار گیرد.
همه بیماران زیر ۵۰ سال در صورتی که سنگ کیسه صفرا داشته باشند باید تحت عمل جراحی قرار گیرند، اما
افراد بالای ۵۰ سال تنها اگر دو یا چند سنگ داشته باشند یا قطر سنگ ایجاد شده در صفرایشان بیش
از دو سانتی‌متر باشد، تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند.

سنگ‌های صفرا برخلاف سنگ‌های کلیه به طور طبیعی رفع نمی‌شوند و ممکن است بدون ایجاد هرگونه مشکلی برای فرد
در بدن باقی بمانند.
در این شرایط لازم نیست عمل جراحی روی فرد انجام شود اما در افرادی که عوارض ناشی از ایجاد سنگ
مشکلاتی را ایجاد کرده باشد و سنگ‌های ایجاد شده در صفرا بسیار بزرگ باشند یا در افراد مبتلا به دیابت،
لازم است بلافاصله عمل جراحی انجام شود.
به طور کلی خانم‌ها دو برابر آقایان دچار سنگ کیسه صفرا می‌شوند و احتمال ابتلا به این بیماری در خانم‌های
۲۰ تا ۶۰ ساله به مراتب بیش از دیگر افراد است.
گرچه چاقی، دیابت، زمینه ارثی و بیماری‌های کبدی نیز در ابتلا به این بیماری تاثیرگذار هستند.

بیشتر بدانید از سنگهای صفراوی چگونه تشکیل می شوند؟

کیسه صفرا، محل ذخیره مایعی به نام صفرا است که توسط کبد ساخته می شو د . مجاری صفراوی، صفرا را به روده کوچک (محلی که صفرا به هضم چربیها  کمک می کند)منتقل می کند . اگر مواد شیمیایی سازنده صفرا نا متعادل شوند، سنگهای صفراوی شکل می گیرند.

وقتی سنگی در کیسه صفرا وجود داشته باشد ممکن است بیمار علامتدار و یا بی علامت بماند اگر سنگ به طرف خارج کیسه صفرا حرکت  کند ممکن است باعث درد یا عفونت شود

کیسه صفرا

چه کسانی دچار سنگهای صفراوی می شوند؟

هرفردی می تواند سنگ صفراوی داشته باشد . احتمال ابتلا در برخی افراد (موارد زیر) بیشتر است:

۱-خانمها بخصوص آنهایی که حامله شده اند و خانمهای چندزا که زایمانهای مکرر داشته اند.

۲-فامیل درجه اول مبتلایان به سنگهای صفراوی

۳-افرادی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند.

۴-افرادی که وزن خود را سریع کم می کنند.

۵-خانمهایی که قرص ضد حاملگی استروژن دار مصرف کرده و یا درمان هورمونی جانشین دریافت می کنند.

۶-افرادی که مواد پرکالری به خصو ص چربی مصرف نموده و یا تری گلیسیرید (نوعی چربی ) آنها افزایش پیدا کرده است.

۷-مصرف داروهایی مانند کلوفیبرات و یا برخی از آنتی بیوتیکها مانند سفتریاکسون

۸-مصرف دخانیات خطر ابتلا را بالا می برد.

۹- افراد بی تحرک و یا کم تحرک

۱۰-مبتلایان به بیماریهای کبدی

۱۱-مبتلایان به بیماری قند

۱۲-افراد مسن

شکایات شایع از بیماری سنگ صفرا

علائم سنگهای صفراوی از بی علامتی تا احساس د ر دی ناتوان کننده تغییر می کند . اغلب سنگ صفراوی علامتی ایجاد نکرده و به صورت تصادفی در سونوگرافی یافت می شود . در این موارد سنگ خطری برای بیمار نداشته و نیاز به درمان خاصی ندارد. علائم شامل موارد زیر است:

۱-تب و لرز

۲- تهوع و یا استفراغ

۳- یرقان(نوعی بیماری کبدی که پوست زرد می شود)

۴-درد خفیف تا شدید در ناحیه بالای شکم معمولا دردهای بالای شکم که شدید و طولانی بوده ، انتشار به پشت د ارد، بیش از ۳۰ دقیقه طول کشیده و اغلب برای تسکین نیاز به تزریق مسکن دارند و در اثر جابجایی سنگهای صفراوی ایجاد می شو ند. در چنین شرایطی احتمال

سنگهای صفراوی مطرح شده و در صورت نیاز درمان صورت می گیرد.

نکته: دردهای ناشی از سوءهاضمه یا زخمهای معده و اثنی عشر را نباید با درد ناشی از سنگ صفراوی اشتباه کر د . این دردها خفیف تر بوده، با غذا خوردن ارتباط داشته و معمولا به آنتی اسید پاسخ می دهند

دکتر نوشین محمودیان / دانشگاه کرمانشاه