جمعه, ۱۰ فروردین , ۱۴۰۳
درخواست تبلیغات

مجاز هستید پشت سر این افراد غیبت کنید !

اشتراک:
مجاز هستید پشت سر این افراد غیبت کنید ! احکام و مسائل شرعی
دین ما دین کاملی است . و بارها در دین مبین اسلام درباره رذلت های اخلاقی گفته شده است . اینکه شما بتوانید در جامعه با مردم و دوستان خود چگونه رفتار کنید که آبروی انها را نبرید بسیار اهمیت دارد.

غیبت کردن و بردن آبروی مومن از برگترین گناهان در میان انسان هاست. اما گاهی بدگویی کردن نه تنها گناه نیست بلکه جز واجبات خواهد بود. غیبت مجاز در دین اسلام در مواقعی در نظر گرفته شده است که حقی پایمال شود. موارد زیادی است که طبق روایات غیبت مجاز می باشد. با پرشین وی همراه باشید تا این موارد را ببینید.

غیبت مجاز

برخی از موارد غیبت های مجاز عبارت اند از:

۱٫دادخواهی از ظالم

۲٫نهی از منکر

۳٫پرسش و استفتا

۴٫غیبت دانشمند نمایان

۵٫غیبت متجاهر به فسق.

شیخ انصاری (ره) در تعریف غیبت می گوید: از مجموع اخبار و کلمات فقها در تعریف غیبت به دست می آید که غیبت عبارت است از: سخن گفتن پشت سر مردم، به کلامی که غیبت شونده از کلام بدش می آید.[۱] غیبت از گناهان کبیره است و در آیات و روایات شدیداً از آن نهی شده است.[۲]

بر اساس روایات رسیده از پیشوایان دین، حقیقت غیبت آن است که کسی درباره دیگری چیزی بگوید که اگر بشنود، خوش نمی دارد.خواه در باره نقص و عیب باشد که در خود او، یا در بدن او، و یا در دین یا دنیای او است، و یا در چیزی است که وابسته به او است.

مجاز هستید پشت سر این افراد غیبت کنید !مجاز هستید پشت سر این افراد غیبت کنید !

در قرآن از غیبت کردن همانند خوردن گوشت برادر مؤمن در صورتی که مردار است یاد شده است.[۳] و در روایات از غیبت کننده بعنوان منفورترین مخلوقات [۴] ، بدترین مردم [۵] ، شریک شیطان [۶] و منافق [۷] یاد شده، و برای غیبت تعبیراتی از قبیل خورشت سگان اهل جهنم [۸] و عملی زشت تر از زنا بکار رفته است.

در این که چه کسانی غیبتشان حرام است؛ آیا همه مؤمنان و مسلمانانی که خدا و رستاخیر را باور دارند و به اسلام پای بندند، یا… ؟، بسیاری از علما و فقها، در پاسخ به این پرسش با استناد به آیات و روایاتی که درباره غیبت
آمده است، می گویند: اساس و مناط در حرام بودن غیبت و بدگویی پشت سر دیگران، احترامی است که انسان ها از جانب دین، به دست آورده اند.از این رو کسانی که مؤمن نیستند، از آن جا که خود به
خواست خویش وارد حریم ایمان نشده اند، احترامی ندارند.بنابراین، غیبت اینان روا دانسته شده است.[۹]

غیبت مجازغیبت مجاز در دین سالام

لازم به ذکر است که در امر غیبت شرایطی معتبر دانسته شده است که با حصول مجموع آنها عنوان غیبت تحقق پیدا می کند؛ مثلا:

گاه تصوّر می شود که مفهوم غیبت و همچنین روایاتى که درباره غیبت وارد شده ناظر به افراد زنده است و مردگان را شامل نمی شود، و غیبت کردن پشت سر مرده اشکالى ندارد، ولى این اشتباه بزرگى است؛ زیرا طبق روایات؛ احترام مرده مسلمان همچون احترام زنده او است

۱٫فردی که از او غیبت می شود در جمع حاضر نباشد.

۲٫ آن سخن عیب و نقص محسوب شود.

۳٫ این عیب از عیوب پنهان باشد.

۴٫ فرد از شنیدن آنچه در موردش گفته می شود کراهت داشته باشد.[۱۰]

نکته قابل ذکر آن است که گرچه غیبت از گناهان بزرگ اخلاقی و اجتماعی بوده و مفاسد و بی سامانی های خطرناکی بر آن مترتب است، اما بر اساس احادیث ائمه (ع)، در موارد ویژه ای که پای مصلحت و خیر انسان ها در میان است
و هدفی مشروع و عقلایی دارد که مفاسد آن را جبران می کند، یا این که مفسده ای ندارد، به لحاظ شرعی جایز شمرده شده است.

از پیامبر اکرم (ص) آمده است: “من القی جلباب الحیاء عن وجهه فلاغیبه له”؛ کسی که پرده حیا و شرم را از روی خود کنار زند غیبتش حرام نیست.[۱۱] از مفهوم این روایت می توان بهره برد که اگر فردی به زشتی ها افتخار می کند و هیچ حیایی قایل نمی شود، و با این عمل خویش نوعی فساد و بی بندوباری را در جامعه ترویج می کند، حرمت و شخصیت خود را از بین برده و این رفتار اوست که موجب تجویز بدگویی (غیبت) شده است.

در روایتی نیز از امام باقر علیه السلام آمده است: “سه گروه دارای حرمت و احترام نیستند (غیبت شان مباح) است:

۱٫هوسباز بدعتگذار

۲٫پیشوا و حاکم ستمگر

۳٫فاسقی که گناهش را علنی کند.[۱۲]

در هر صورت برخی از موارد غیبت های مجاز عبارت اند از:

۱٫دادخواهی از ظالم

۲٫نهی از منکر

۳٫پرسش و استفتا

۴٫غیبت دانشمند نمایان

۵٫غیبت متجاهر به فسق.البته طبق دیدگاه فقهای شیعه درباره متجاهر به فسق باید گفت: غیبتشان جایز است در همان گناهی که به آن تجاهر می کنند، نه گناه های مستور و پوشیده.[۱۳] و گر نه همه مردم از آن جهت
که معصوم نیستند گناهانی انجام می دهند و اگر قرار باشد غیبت کسی که گناهی مرتکب شد جایز باشد، در جامعه آبرویی برای کسی باقی نمی ماند.

سخن گفتن به بدی، پشت سر مردگان، مورد تأیید اسلام نمی باشد و گناه است.وقتی ما در نماز میت با آن که شاید بدی هایی را هم از مرده بدانیم، می گوییم: «لا نعلم منه الا خیرا» (جز خیر از او نمی دانیم).از این رو؛ سزاوار نیست بعد از این سخن در نماز میت، سر سخن از بدی های انسان مرده باز شود

یک نکته قابل تامل این است که: در بسیاری موارد از اعلام عیب فرد (غیبت) این عمل برای کسب یک اجماع کلی برای هدایت فرد به مسیر خیر و صلاح است؛ مانند شورای پزشکی که در مورد بیماری یا عیوب مخفی یک فرد گفت و گو می کنند، [۱۴] تا بتوانند راهی جهت بهبود وضعیت جسمانی بیمار بیابند، در نتیجه مجوز برای غیبت در احکام شرعی داریم.لکن آنچه مهم است، این است که در این حالت حتماً شرایط امر به معروف و نهی از منکر لحاظ شده و طبق آن عمل شود.

با این تفصیل، بیان عیب استادی که ضعیف درس می دهد اگر به منظور رسیدن به اجماع کلی برای انتخاب استاد اصلح و مجرب باشد، در صورتی که اولاً با رعایت احترام و نگهداشت حرمت استاد باشد و ثانیاً قصد مذمت، تنقیص و تخریب او نباشد با رعایت شرایط یاد شده بلا اشکال است.

غیبت مردگان معصیت است؟

در این قسمت یک سوال ممکن است به نظر برسد و آن اینکه: آیا غیبت کردن پشت سر مرده گناه است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که:

گاه تصوّر می شود که مفهوم غیبت و همچنین روایاتى که درباره غیبت وارد شده ناظر به افراد زنده است و مردگان را شامل نمی شود، و غیبت کردن پشت سر مرده اشکالى ندارد، ولى این اشتباه بزرگى است؛ زیرا طبق روایات؛ احترام مرده مسلمان همچون احترام زنده او است.(الکافی، ج ۷، ص ۲۲۸( بلکه می توان گفت؛ غیبت مرده از جهاتى زشت تر و ناپسندتر است؛ زیرا زندگان ممکن است روزى غیبت را بشنوند و به دفاع از خود برخیزند، ولى مرده هرگز قادر به دفاع از خود نیست، به علاوه؛ شخص غیبت کننده ممکن است افراد زنده را ببیند و از آنها حلیّت بطلبد ولى در مورد مردگان این مطلب هرگز صدق نمی کند.((مکارم شیرازى، ناصر، اخلاق در قرآن، ج ۳، ص ۱۳۳)

بنابر این، سخن گفتن به بدی، پشت سر مردگان، مورد تأیید اسلام نمی باشد و گناه است.وقتی ما در نماز میت با آن که شاید بدی هایی را هم از مرده بدانیم، می گوییم: «لا نعلم منه الا خیرا» (جز خیر از او نمی دانیم).از این رو؛ سزاوار نیست بعد از این سخن در نماز میت، سر سخن از بدی های انسان مرده باز شود.

کفاره غیبت کردن

توبه کردن از گناهانی همچون غیبت بر هر مسلمانی واجب است و اگر کسی مرتکب این گناه بشود وب دون توبه از دنیا برود در روز قیامت با گناه خود روبرو خواهد شد و راه گریزی ندارد. پیامبر (ص) درباره کفاره غیبت فرمودند:

کفاره غیبت آن است که برای شخصی که از او غیبت کرده ای آمرزش بطلبی.

بر اساس روایات شخصی که از او غیبت شده است بر غیبت کننده حقی پیدا می کند و باید در صورتی که ممکن است از او طلب عفو کرده و او را راضی کند. اگر فردی که غیبتش را کرده اید مرده است یا به او دسترسی ندارید و یا می ترسید که دشمنی به وجود بیاید برای او طلب مغفرت کنید و از خدا بخواهید که از او راضی باشد. برای این کار می توانید دعای شماره ۳۹ صحیفه سجادیه را بخوانید.

پی نوشتها:

[۱] شیخ انصاری، مکاسب محرمه، ج ۱، ص ۲۷۶(dot) [2] حجرات،۱۲؛ همزه،۱(dot) [3] حجرات، ۱۲ [۴] غررالحکم، ج ۲، ص
۸۲۴، ح ۳۱۲۸(dot) [5] همان منبع، ص ۳۸۱، ح ۲۹۱۱(dot) [6] بحارالانوار، ج ۷۵، ص ۲۵، ح۲۱(dot) [7] غررالحکم، ج
۱، ص ۱۳، ح ۴۸۴(dot) [8] همان منبع، ص ۲۹۸، ح ۱۱۴۴(dot) [9] خلجی، محمد تقی، غیبت، ص ۱۲۸٫[۱۰] نراقی،
محمدمهدی، جامع السعادات، ج ۲، ص ۲۹۳ ؛ شهید ثانی، جامع المقاصد، ج ۴، ص ۲۷(dot) [11] جامع السعادات، ج
۲، ص ۳۲۲٫[۱۲] وسائل الشیعه، ج ۸، ص ۶۰۵، ح ۵(dot) [13] نک: بهجت، محمدتقی، جامع المسائل، ج
۲، ص ۴۰۴٫[۱۴] جامع السعادات، ج ۲، ص ۳۲۱٫

تبیان ـ همشهری انلاین

گردآوری:
اخبار مرتبط:
فیلم پرشین وی
آرون گروپ
آرون گروپس