دستگاه تولید مثل در زنان و مشکلاتی که می تواند برای آن پیش بیاید

ما در این مطلب از پرشین وی  قصد داریم به بررسی دستگاه تولید مثل در زنان و مشکلاتی که می تواند برای آن پیش بیاید بپردازیم ، همانطور که می دانید دستگاه تولید مثل در زنان نسبت به مردان پیچیده تر و آسیب پذیرتر است
در ادامه مطلب با اجزای دستگاه تناسلی زنان و بیماری های آن بیشتر آشنا خواهیم شد

دستگاه تولید مثل در زنان

این دستگاه شامل ۲بخش می باشد :

بخش های درون بدن:
رحم ، تخمدان ها ، لوله های فالوپ ، واژن

بخش هایی که در خارج بدن قرار دارند :
پوبیس – شکاف پودنتال – لب های بزرگ و کوچک – غدد بارتولن و کلیتوریس

رحم
بستری برای شنای اسپرم و رسیدن به تخمک
نگهداری و تغذیه جنین در حال رشد

بررسی دستگاه تولید مثل در زنان

اصلی ترین اندام تولید مثل زن می باشد. رحم باعث حفاظت مکانیکی ، تغذیه و دفع مواد زایدی
که به منظور رشد امبریو ( هفته ۱ تا ۸ حاملگی ) و جنین ( هفته ۹ تا زمان زایمان ) ضروری است، می شود.

رحم مانند یک گلابی وارونه در محوطه لگن و در خط وسط، بین مثانه و رکتوم قرار دارد. رحم دارای ۳ لیگامان
یا رباط معلق می باشد که کمک می کنند این اندام در جایگاه خود باقی مانده و حرکات آنرا به اطراف محدود
می کنند. عملکرد اصلی آن پذیرش تخمک لقاح یافته و جایگزینی آن در آندومتریوم رحم می باشد. نیز مواد
غذایی را از عروق خونی به بند ناف جنین می رساند. رحم باعث عبور اسپرم های مرد بدرون لوله های فالوپ می شود .

رحم اندامی است در بدن خانم ها که جنین در آن به‌وجود آمده و رشد می‌کند تا هنگام زایمان فرا رسد.
رحم دارای یک تنه و گردن رحم است و مهبل (واژن) در سمت داخل بدن به رحم متصل می‌شود. رحم
دیواره‌های ضخیم عضلانی دارد. در حقیقت این عضلات، قوی‌ترین عضلات بدن یک زن هستند. انقباض
همین عضلات است که در هنگام زایمان بسیار شدید می‌شود و باعث خروج نوزاد و نیز درد زایمان می‌گردد.
وقتیکه زنی حامله نیست رحم تنها حدود ۵/۷ سانتی‌متر طول و ۵
سانتی‌متر عرض دارد و در حدود ۳۵ گرم وزن می‌باشد اما پس از بارداری ابعاد و وزن رحم افزایش می‌یابد.

دستگاه تولید مثل در زنان

تقسیم بندی فضای رحمی

فوندوس (Fundus): قسمتی از رحم که بالاتر از محل ورود لوله‌های رحمی قرار می‌گیرد.
جسم رحم (Body): این فضا بین فوندوس و ایسموس قرار می‌گیرد.
گردن رحم (Cervix): فضایی دوکی شکل می‌باشد.

سطح داخلی رحم

سطح داخلی رحم از بافتی فعالی به نام آندومتر پوشیده شده‌است. این بافت به تغییرات هورمونی
حساس بوده و پس از بلوغ تا پیش از یائسگی در هر دوره قاعدگی، ریزش می‌کند و باعث خونریزی
(عادت ماهیانه) می شود. پس از پایان خونریزی، این بافت مجدداً ترمیم می‌شود. تغییرات بافتی آندومتر،
فضای رحم را برای پذیرش جنین (در صورت حاملگی) و لانه گزینی آن آماده می‌کند.

بررسی تخمدان ها

اندام های جفت و کوچک بیضی شکل به اندازه یک حبه انگور بزرگ بوده که در نزدیک دیواره جانبی
حفره لگنی قرار گرفته اند. این اندام ها مسئول تولید تخمک و ترشح هورمون های استروژن ،
پروژسترون و تسترون در خانم ها می باشند. %۵۰ تستسترون در خانم ها از تخمدان ها و غدد
آدرنال بدرون خون ترشح می شود. استروژن مسئول ایجاد ویژگی های ظاهری زنانه در زمان بلوغ
می شود نیز برای بلوغ و حفظ اندام های تناسلی در دوران فعالیتشان ضروری می باشد. پروژسترون
باعث آماده شدن رحم در دوره حاملگی و آماده شدن غدد شیری پستان ها برای
شیردهی می شود. فعالیت پروژسترون و استروژن باعث ایجاد سیکل قاعدگی و تغییرات آندومتر رحم می شود.

در خانم ها سلول های تخمک قبل از تولد در تخمدان ها بوجود می آیند و تا حدود ۵۰ سالگی نیز
می توانند فعال شده و رشد کنند. در شروع بلوغ در دختران حدود ۴۰۰۰۰۰ تخمک در تخمدان ها
وجود دارند. ماهیانه بطور تصادفی از یکی از تخمدان ها یک تخمک رها شده و وارد لوله فالوپ شده
تا به رحم برسد.

رها شدن تخمک ها از تخمدان ها ماهیانه بصورت تصادفی می باشد و به اینصورت
نمی باشد که بترتیب مثلا ۱ ماه از تخمدان راست و ماه دیگر از تخمدان چپ آزاد شود. اگر در این
مرحله عبور از لوله رحمی یا فالوپ تخمک با اسپرم روبرو شود اسپرم به درون تخمک نفوذ کرده و
تخم تشکیل می شود. پس از لقاح نام محصول زیگوت می باشد که از طریق لوله رحمی وارد حفره
رحم می شود که این زمان حدود ۵ روز طول می کشد. در طی این ۵ روز زیگوت تکثیر یافته و
تبدیل به آمبریو شده و آنچه وارد حفره رحمی می شود آمبریو نام دارد و حدود روز ۶ در دیواره رحم لانه گزینی انجام می شود .

لوله های فالوپ یا رحمی

لوله های فالوپ ۲ لوله ظریف و نازک بوده که در دو طرف از تخمدان ها به سمت رحم امتداد می یابند .
سلول تخمک درون تخمدان رشد می کند . در زمان تخمک گذاری دیواره تخمدان پاره شده و تخمک رها
می شودو از طریق لوله فالوپ به سمت رحم حرکت میکنند. معمولا درون همین لوله های فالوپ ی
ا لوله های رحمی لقاح اسپرم و تخمک صورت می گیرد . گاهی امبریو بجای درون رحم در لوله رحمی یا فالوپ لانه گزینی می کند که باعث ایجاد حاملگی خارج رحم می شود.

واژن

واژن در محل اوون به ارگانهای خارجی متصل می شود که آنها شامل لابیا کلیتوریس و مجاری
ادراری می باشد. واژن از طریق سرویکس به رحم متصل می شود . زمانیکه جنین به اندازه کافی
رشد کرده باشد و توانایی ادامه بقا را پیدا کند از رحم خارج می شود به اینصورت که سرویکس
گشاد شده و انقباضات رحمی جنین را از کانال زایمان به سمت واژن و بیرون هل می دهند.

عادت ماهانه

سیکل قاعدگی در واقع تغییرات فیزیولوژیکی است که در زنان جهت تولیدمثل جنسی رخ می‌دهد
و هر ماه یک تخمک بالغ شده و آماده تشکیل جنین می‌شود. در این مدت به تدریج بافت رحم نیز
بتدریج ضخیم و آماده نگهداری جنین می‌شود. اگر لقاح صورت نگیرد، تخمک دفع شده و بافت
پوششی رحم نیز ریزش می‌کند (قاعدگی و خونریزی) ودر صورتیکه لقاح انجام شود سیکل
قاعدگی بطور موقت متوقف می شود بصورتیکه چرخه قاعدگی معمولا در دوران بارداری و
شیردهی متوقف می‌شود.

چرخه قاعدگی از دوران بلوغ تا زمان یائسگی ادامه می‌یابد.
مدت خونریزی قاعدگی برای چندروز، معمولا ۳-۵ روز طول می‌کشد، اما بین ۲-۸ روز نیز
می‌تواند متغیر باشد. هر سیکل قاعدگی به طور متوسط ۲۸ روز طول می‌کشد،
یک سیکل قاعدگی طبیعی بین ۲۱ تا ۳۵ روز متغیر است. حجم متوسط خونریزی در هر سیکل ماهانه قاعدگی ۳۵ میلی‌لیتر است.

بیشتر بدانید از عملکرد دستگاه تناسلی زنان برای باردار شدن

تشکیل نوزاد با وارد شدن اسپرم با سلول تخم آغاز می شود. تقریبا در هر بار دخول ، ۱۲۰
میلیون اسپرم در داخل واژن آزاد می شوند. این اسپرم ها به رحم و دهانه آن راه می یابند.
در همین زمان  اگر سلول تخم آزاد شده ای از تخمدان در لوله های رحم وجود داشته باشد
و اسپرم قادر به ورود به آن باشد ، تخمک تشکیل می شود. لازم به ذکر است که هر سلول تخم نهایتا ۵ روز در لوله رحم باقی می ماند.

سپس فرآیند تکثیر از طریق سلول های دندانه داری که در لوله های فالوپ هستند ، آغاز می شود.
این سلول ها از راست به چپ حرکت ایجاد می کنند و موجب می شود که تخمک وارد رحم گردد و در لایه داخلی آن قرار گیرد.

این سلول ، تا زمان تبدیل شدن به نوزاد در محل مذکور می ماند و از طرف مادر تغذیه می شود.
در نهایت پس از تبدیل شدن به نوزاد ، از راه ورود اسپرم خارج می شود.

دستگاه تولید مثل در زنان

یائسگی در زنان

یائسگی بیشتر در زنان بین ۴۵ تا ۵۵ سال اتفاق می افتد. در این بازه سنی ، به تدریج دوره قاعدگی
خانم ها متوقف می شود ، فعالیت تخمدان ها قطع می گردد ، هورمون های جنسی زنانه ،
کمتر تولید می شوند و در نتیجه تمام موارد گفته شده ، امکان بارداری فرد نیز از او سلب می شود.

می توان یائسگی را از کار افتادگی دستگاه تناسلی زنان دانست.
همچنین بیماری ها و مشکلات مربوط به این اندام و سایر نقاط بدن ، پس از یائسگی بیشتر می شوند.

سخن آخر

دستگاه تناسلی زنان ، از حساسیت بسیار بالایی برخوردار است و ممکن است مشکلات
بسیاری برای آن رخ دهد. بنابراین بهتر است هر چند مدت یک بار ، برای بررسی سلامت خود به پزشک متخصص و مجرب در این زمینه مراجعه کنید.

دکتر وهاب آقایی/ اف سی کلینیک