آلکالوز تنفسی ؛ آلکالوز تنفسی از علل تا علائم و درمان ؛ همه آنچه باید بدانید

آلکالوز تنفسی را با هم در متن زیر بیشتر می شناسیم. آلکالوز حاد تنفسی یک وضعیت شروع ناگهانی است. پیشگیری از آلکالوز شامل مدیریت عوامل خطر و شرایط زمینه ای است که باید رعایت شود. با ما همراه شوید.

آلکالوز تنفسی

آلکالوز تنفسی یعنی چه ؟ آلکالوز(به انگلیسی: Alkalosis) به معنی افزایش سطح بی کربنات مایع خارج سلولی و قرار گرفتن PH خون در محدوده قلیایی (بالاتر ۷/۴۵) می‌باشد . معمولاً فرایندهای متابولیک بدن و کاتابولیسم گلوکز منجر به تولید اسید می‌شود . PH خون و مایع خارج سلولی به وسیله ریه (تنفس) و کلیه تنظیم می‌شود. به صورت کلاسیک اگر مشکل از کلیه باشد ما آلکالوز متابولیک و اگر مشکل از ریه باشد ما آلکالوز تنفسی داریم.

انواع آلکالوز

دو نوع آلکالوز تنفسی و متابولیک داریم. به صورت کلاسیک اگر مشکل از کلیه باشد ما آلکالوز متابولیک و اگر مشکل از ریه باشد ما آلکالوز تنفسی داریم. علل آلکالوز تنفسی هایپرونتیلاسیون (تنفس زیاد و سریع) مثلا در سالیسیلیسم، تب و صعود به ارتفاعات است. علل آلکالوز متابولیک استفراغ شدید، هایپرآلدسترونیسم، مصرف دیورتیکها، خوردن داروهای قلیایی، سندرم شیر- قلیا و پیچ خوردگی شیردان در نشخوارکنندگان است.

آلکالوز تنفسی جبران شده

آلکالوز تنفسی جبران شده یک وضعیت پزشکی است که در آن pH خون به دلیل کاهش سطح دی اکسید کربن (PaCO2) افزایش می‌یابد. این افزایش pH معمولاً ناشی از هیپرونتیلاسیون است، که می‌تواند به دلایل مختلفی مانند اضطراب، درد شدید یا بیماری‌های مزمن ریوی ایجاد شود. در این حالت، بدن تلاش می‌کند تا با تغییرات در سیستم‌های دیگر، مانند کلیه‌ها، اثرات آلکالوز را جبران کند.

علل آلکالوز

• هیپرونتیلاسیون: تنفس سریع یا عمیق که باعث از دست رفتن بیش از حد دی اکسید کربن می‌شود.
• اضطراب و حملات پانیک: این وضعیت‌ها می‌توانند منجر به افزایش سرعت تنفس شوند.
• بیماری‌های ریوی: شرایطی مانند بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) یا آسم که می‌تواند منجر به هیپرونتیلاسیون شود

علائم آلکالو جبران شده ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سرگیجه و احساس سبکی سر
• بی‌حسی یا اسپاسم عضلانی
• تپش قلب و احساس تنگی نفس
• ناراحتی در قفسه سینه
• گیجی و سردرگمیدرمان آلکالوز تنفسی جبران شده به علت زمینه‌ای بستگی دارد. برای مثال:
• مدیریت اضطراب: استفاده از تکنیک‌های آرامش‌بخش و مشاوره.
• تنظیم تنفس: استفاده از کیسه کاغذی برای افزایش سطح دی اکسید کربن در خون.
• درمان بیماری‌های مزمن: مدیریت شرایط پزشکی زمینه‌ای که باعث هیپرونتیلاسیون می‌شود

آلکالوز تنفسی در بارداری

آلکالوز تنفسی در بارداری یک وضعیت شایع است که به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی و هورمونی در بدن زنان باردار رخ می‌دهد. این وضعیت معمولاً ناشی از هیپرونتیلاسیون (تنفس سریع و عمیق) است که به دلیل افزایش سطح هورمون پروژسترون در دوران بارداری ایجاد می‌شود.

علل

• افزایش پروژسترون: پروژسترون باعث افزایش تهویه ریه‌ها می‌شود و به دنبال آن، سطح دی اکسید کربن (PaCO2) در خون کاهش می‌یابد، که منجر به افزایش pH خون و ایجاد آلکالوز تنفسی می‌شود
• تغییرات فیزیولوژیکی: در دوران بارداری، حجم خون و نیاز به اکسیژن افزایش می‌یابد که ممکن است منجر به تنفس عمیق‌تر و سریع‌تر شود

علائم آلکالوز تنفسی در بارداری ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سرگیجه
• احساس سبکی سر
• بی‌حسی یا اسپاسم عضلانی
• تپش قلب
• احساس تنگی نفسدرمان آلکالوز تنفسی معمولاً به علت زمینه‌ای بستگی دارد. برای موارد خفیف، توصیه به آرامش و تنفس آرام می‌تواند مفید باشد. در موارد شدیدتر، ممکن است نیاز به مشاوره پزشکی وجود داشته باشد تا از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری شود.

آلکالوز تنفسی و متابولیک

آلکالوز متابولیک اختلال اسید-بازی است که با pH بالای ۷/۴۵ و غلظت HCO-3 پلاسمای بیشتری از ۲۴ mEq/l و Base excess بالای ۲ و PCO2 بالای ۴۰ mEq/l به علت هیپوونتیلاسیون جبرانی مشخص می شود. آلکالوز متابولیک از این نظر مهم می باشد که پزشکان کمتر به آن و علل بوجود آورنده آن توجه می کنند. این مطالعه با هدف بررسی توصیفی مبتلایان به آلکالوز متابولیک از نظر سن، جنس، قد، علائم بالینی و اتیولوژی و وجود هیپوکالمی، هیپوکلرمی و هیپوناترمی انجام شده است.

هیپرونتیلاسیون و آلکالوز تنفسی

پرونده بیماران بستری در مرکز طبی کودکان تهران از سال ۱۳۷۴ تا آذر ۱۳۷۶ مورد بازبینی قرار گرفت. از ۱۵۴۶۳ بیمار بستری ۵۰ مورد (۶۴% مذکر) در زمینه بیماری اصلی، آلکالوز متابولیک داشتند. از نظر سنی بیشتر بیماران (۸۴%) زیر یک سال سن داشتند، از نظر وزن بیشتر بیماران (۸۰%) زیر صدک ۱۰ وزن نسبت به سن و از نظر قد بیشتر بیماران (۷۰%) زیر صدک ۱۰ قد نسبت به سن داشتند. هیپوکلرمی، هیپوکالمی و هیپوناترمی در بیشتر از ۶۰ درصد بیماران با آلکالوز متابولیک وجود داشت.

آلکالوز متابولیک در زمینه فیبروزکیستیک و بعد از آن در استنوزهیپرتروفیک پیلور بیشتر از هر بیماری دیگر مشاهده می شود. بیشتر از نصف بیماران فیبروزکیستیک و نصف بیماران سندرم بارتر آلکالوز متابولیک داشتند. در هر بیماری با استفراغ های مکرر یا طولانی مدت حتما باید به فکر آلکالوز متابولیک بود.

علل آلکالوز

هایپرونتیلاسیون (تنفس زیاد و سریع) مثلا در سالیسیلیسم، تب و صعود به ارتفاعات است . علل آلکالوز متابولیک استفراغ شدید، هایپرآلدسترونیسم، مصرف دیورتیکها، خوردن داروهای قلیایی و سندرم شیر- قلیا است.

تهویه بیش از حد

علائم و درمان آلکالوز تنفسی

اثر عمده آلکالوز بر روی بدن افزایش تحریک پذیری سیستم عصبی است . این اثر هم در سیستم عصبی مرکزی و هم در سیستم عصبی محیطی روی می دهد. معمولاً اعصاب محیطی قبل از سیستم عصبی مرکزی مبتلا می شوند. در نتیجه عضلات وارد حالت تتانی و اسپاسم تونیک می شوند. تتانی معمولاً ابتدا در عضلات ساعد ظاهر شده و به سرعت به عضلات صورت و سرانجام به سراسر بدن منتشر می‌شود. درمان تصحیح آلکالوز و از بین بردن عامل ایجاد کننده می باشد.

درمان مختصر برای آلکالوز تنفسی از زبان محمدرضا صفاری

جالب است بدانید :

آلکالوز تنفسی در طیور

در شرایط استرس گرمایی، یک وضعیت مهم است که می‌تواند تأثیرات جدی بر سلامت و تولید مثل این حیوانات داشته باشد. این وضعیت به دلیل کاهش سطح دی اکسید کربن (CO2) در خون و افزایش pH خون ایجاد می‌شود.

ویکی پدیا، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تابناک